Max Havelaar Verwerkingsopdracht Romantiek

max havelaar multatuli

Er werd gedacht dat vroeger alles mooier en beter was, uit dit idee kwam een romantische opwelling voort. De rationele manier van denken van de verlichting en het academisch classicisme  aan het einde van de achttiende eeuw was niet zo geliefd meer bij het volk,de voornaamste bezigheid was het imiteren van de oude klassieken. Als reactie hierop kwam de Romantiek op.

Romantiek zorgde ervoor dat de nationalistische gevoelens sterker werden, waarin het eigen land, de eigen taal en geschiedenis en de traditionele normen en waarden werden verheerlijkt.

Waren de kunstenaars in de klassieke kunsten imitators,in de romantiek zijn de kunstenaars overgegaan op zelf dingen bedenken en uitvoeren. De kunstenaar is als het ware een schepper en genie geworden.
heel veel kunstenaars in de romantiek vluchten met hun onderwerpen in de toekomst, fantasie,natuur, of een romantisch verlangen naar een onmogelijke liefde of nieuw vaderland.

De verheerlijking kon in sommige gevallen gevaarlijk worden , vooral als zij gepaard gingen met overdreven meerderwaardigheidsgevoelens.

De westerse volken zagen zichzelf als mensen en zagen de primitieve, gekleurde of arme volkeren als dieren en dus behandelden zij hun ook op die manier.

Veel kunstenaars waren het er niet mee een met de gang van zaken en maakten er werken over,literatuur,beelden,schilderijen,enz.

Dat dit allemaal mogelijk werd was voornamelijk te danken aan de Romantiek, want nu mochten ze zelf weten wat ze uit/af wilden beelden.

Deze ontwikkeling had invloed op het normale leven en in de kunst.

Voor het eerst besteedde men veel aandacht aan de mens als uniek persoon , met zijn gevoelens,gedachten en beweegredenen.

Meer en meer gingen mensen handelen naar hun gevoel , en zo ook de kunstenaars.

Max Havelaar werd geschreven tijdens de overgang van romantiek naar realisme en er zijn aspecten van beide stromingen te vinden.

Terwijl er in de romantiek vaak werd geschreven voor de schoonheid (l’art pour l’art) had Multatuli een duidelijk doel voor ogen; zijn boek is een politiek pamflet en schoonheid was niet van belang. Hij schrijft dan ook in zijn boek: “Als dit doel bereikt wordt, zal ik tevreden zijn, want het was me niet te doen om goed te schrijven… ik wilde zo schrijven dat het gehoord werd” (p.329).

Het feit dat Multatuli zijn mening is gaan schrijven kan worden gezien als een vorm van realisme. Volgens Multatuli zijn alleen de realistische beschrijvingen van de gebeurtenissen in Indie niet genoeg om de ogen van de lezers te openen. In de roman wordt de lezer ook voortdurend aangesproken, een truc die auteurs uit het realisme vaak aanwendden om het verhaal meer werkelijkheidswaarde te geven.

Multatuli gebruikt verschillende stijlen om een bepaald doel te bereiken. Ook de verschillende verhalen in de Max Havelaar zijn er allemaal voor een doel: “Ik vraag geen verschoning voor de vorm van mijn boek. Die vorm kwam mij geschikt voor ter bereiking van mijn doel...”

Multatuli’s roman begint meteen met een aanklacht. Het begin van het verhaal gaat nog niet nadrukkelijk over Indië en de aanklacht is ook nog niet gericht op bepaalde personen maar, naar mate het boek vordert, wordt hij steeds gerichter in zijn beschuldigingen.

De sterker wordende aanklacht is een logisch gevolg van onvrede met de situatie.
In de romantische periode werd de onvrede over het heden geuit in een irreële droomwereld, het verleden of de natuur.Vele romantische auteurs gingen hierdoor voorbij aan de sociale kwestie. Aangezien Multatuli in Max Havelaar ‘de onvrede met het heden’ zijn onvrede duidelijk maakt door een luidruchtig protest dat het zo niet verder kan (en dus geen vlucht in het onwerkelijke zoals de schrijvers uit de romantiek) kan deze roman beter worden ondergebracht bij de stroming van het realisme.

Typisch voor het realisme is dan ook dat verschillende sociale lagen uit de bevolking worden getoond; zo zien we de armoede bij Sjaalman en de rijkdom bij Droogstoppel.

Er is echter ook nog een verzwegen  aanklacht te vinden in de Max Havelaar, gericht tegen de burgerlijke mentaliteit. Deze antiburgerlijke houding is juist weer kenmerkend voor de romantiek. De figuur van Droogstoppel wordt gebruikt als verpersoonlijking van die burgerlijke mentaliteit. Hij is erg humoristisch beschreven door zijn saaiheid, wat kan worden gezien als een romantisch element.

Max Havelaar zelf is zonder twijfel een romantisch personage met zijn idealistische ideeën.

Max Havelaar moet dus gezien worden als een roman met zowel romantische als realistische elementen.